سیستم مدیریت محتوا یا همان CMS، چیز عجیب و غریبی نیست. وقتی موزیک ویدئوی خواننده محبوبتان که تازه به بازار آمده را در یک سایت پخش میکنید یا محتوای آموزشی برای از بین بردن لک روی لباس را میخوانید یا در حال گوش دادن به یک پادکست در مورد آخرین روشهای درمان کرونا هستید، به این فکر کردهاید که این محتواهای مختلف چطور و از کجا مدیریت میشوند؟ یا چگونه شما به این محتواها دست پیدا کردهاید؟
ما وارد هر سایتی که میشویم با انواع محتواهای متنی، تصویری و ویدئویی سروکار داریم. تمام مسئولیت این کارها به عهده سیستمهای مدیریت محتواست که به آنها CMS هم میگوییم. CMS مخفف Content Management System است.
یادتان باشد که وظایف و قدرت این سیستمها فقط به بارگذاری محتوا محدود نمیشود. با تکامل سیستمهای مدیریت محتوا کارهای زیادی را میتوان انجام داد. فکر میکنید چند سیستم مدیریت محتوا وجود دارد؟ هرکدام چه کاری انجام میدهند و برای چه هدفی ایجاد شدند؟
اگر مایلید اطلاعات زیادی راجعبه انواع سیستمهای مدیریت محتوا به دست بیاورید، این مقاله را از دست ندهید.
سیستم مدیریت محتوا یا CMS چیست؟
CMS نرمافزاری است که به شما در مدیریت محتوای سایتتان کمک میکند.
به زبان سادهتر، سیستم مدیریت محتوا ابزاری است که به شما کمک میکند وبسایت خود را ایجاد کرده و آن را مدیریت کنید، بدون اینکه نیازی به نوشتن کد داشته باشید.
شاید یک مثال بتواند به شما کمک کند.
فرض کنیم که شما خانهای میخرید و میخواهید به محل جدید نقل مکان کنید، اما این خانه نیاز به بازسازی دارد.
تا اینجا یک واحد آپارتمان دارید که ستون، دیوار، سقف، درب و پنجره دارد؛ اما شما برای زیبایی بیشتر میخواهید آن را رنگ کنید.
کف آن را پارکت کنید و به جای بخاری از پکیج استفاده کنید. کولر آبی قدیمی که خراب شده را کنار بگذارید و از کولر گازی استفاده کنید.
کابینتهای آشپزخانه را عوض کنید و حتی ممکن است دوست داشته باشید که جای آشپزخانه و اتاق خواب را تغییر کنید.
جریان راهاندازی سایت هم مشابه همین خانه است. شما میتوانید رنگها را تغییر دهید، عکس و متن اضافه کنید، بخشهای مختلف را بکوبید و بسازید و …! خب، همۀ این کارها با داشتن یک سیستم مدیریت محتوا ، مثل آب خوردن میشود.
CMS امکانات مختلف زیادی را در اختیار شما قرار میدهد تا بتوانید بدون داشتن دانش بالای برنامهنویسی و طراحی سایت، سایت یا فروشگاه اینترنتی خود را راه بیاندازید.
خب؛ CMS ها انواعی دارند که در ادامه به آن اشاره میکنیم.
با انواع سیستمهای مدیریت محتوا آشنا شوید
سیستمهای مدیریت محتوا معمولا به 3 دسته کلی تقسیمبندی میشوند:
- سیستمهای مدیریت محتوای اختصاصی (Proprietary CMS)
- سیستمهای مدیریت محتوای منبع باز (Open Source CMS)
- سیستمهای مدیریت محتوای اشتراکی (Software As A Service)
سیستمهای مدیریت محتوای اختصاصی (Proprietary CMS)
خیلی از شرکتها برای خود یک سیستم اختصاصی با مالکیت خصوصی یک سازمان، گروه یا فرد ایجاد میکنند. ایجاد کننده کنترل کاملی بر تمام بخشهای وبسایت و شخصیسازی آن دارد.
در این نوع سیستمهای مدیریت محتوا فرآیند طراحی سایت کاملا زمانبر و اختصاصی است و از این رو زمان زیادی میگیرد. به همین خاطر هم منبع باز نیست و تنها کسانی که مجوز آن را خریداری کردهاند اجازه دسترسی دارند.
علاوه بر پروسه طراحی که نسبتاً هزینه زیادی دارد و صرفا طراحان سایت میتوانند از پس آن بربیایند، هزینه نگهداری و پشتیبانی آن را هم باید در نظر بگیرید.
اگر به دنبال طراحی سایت منحصربهفردی برای خود هستید، میتوانید از سیستمهای مدیریت محتوای اختصاصی استفاده کنید. برای مثال سایت دیجیکالا یک سیستم مدیریت محتوای اختصاصی دارد.
سیستمهای مدیریت محتوای منبع باز (Open Source CMS)
سیستم مدیریت محتوای منبع باز به نرم افزارهایی گفته میشود که کدهای آن در دسترس همه قرار دارد. توسعهدهندگان نرمافزارها معمولا کدهای این برنامهها را بررسی کرده و با ارائه نسخههای جدید مشکلات آن را برطرف میکنند.
بهخاطر همین ویژگی، توسعهدهندگان مختلف میتوانند برای بهرهوری بیشتر از این CMS ها، یک سری افزونه طراحی کنند. مثلاً وردپرس آن اوایل که آمده بود تنها یک سیستم میدریت محتوا برای بلاگرها بود؛ اما مدتی بعد به خاطر نیازی که احساس شد، یک افزونه به نام ووکامرس برای آن طراحی شد. با ووکامرس وردپرس میتوانند در نقش یک فروشگاه اینترنتی هم عمل کند.
استفاده از برنامههای منبع باز برای همه آزاد است و نیازی به خرید لایسنس ندارد.
سیستمهای مدیریت محتوای اشتراکی (SAAS)
SaaS مخفف Software As A Service است. در این نوع سیستم، کاربر به کدهای آن دسترسی ندارد و باید به صورت ماهیانه یا سالیانه آن را اجاره کند.
بارزترین نمونه این سیستم سایتساز است که حتما نام آن را شنیدهاید. این سیستم به صورت کاملا آماده در اختیار شما قرار میگیرد و نیاز به کدنویسی و طراحی سایت ندارید. در عوض میتوانید مثل یک بازی لذتبخش، بخشهای مختلف را جابجا، یا کم و زیاد کنید.
برای مثال، Wix، سایتساز ایران سرور، سازیتو، پرتال، SquareSpace و… جزو سیستمهای اشتراکی یا SAAS هستند.
خب، حالا برویم و ببینیم که از بین این همه گزینه، کدام یک کار شما را راه میاندازد!
بهترین CMS برای شما کدام است؟
وقتی در مراحل اولیه ایجاد یک سایت هستید، یک سوال در ذهن شما ایجاد میشود:
از چه سیستم مدیریت محتوایی استفاده کنم؟
هر CMS معمولا برای اهداف خاصی ساخته شده است. مثلا بعضی CMSها برای ساخت یک فروشگاه آنلاین به کار میروند و بعضی دیگر برای طراحی سایت شخصی مناسب هستند. بعضی از CMSها پر از افزونههای متنوع هستند و بعضیهای دیگر تمام ابزار را در دل خود جای دادهاند.
ما در این مقاله یک سری معیار را به شما معرفی میکنیم تا بدانید از CMS ها چه انتظاراتی باید داشته باشید.
7 معیار در انتخاب سیستم مدیریت محتوا
تا اینجای کار با انواع CMS ها آشنا شدیم. حتما شما چند نمونه از این سیستمهای مدیریت محتوا را میشناسید یا حداقل نام آنها را شنیدهاید.
در ادامه به 7 معیار مهم یک CMS خوب که میتواند به شما در ایجاد و راهاندازی سایت کمک کند، اشاره میکنیم.
رابط کاربری CMS
شما هنگام کار با هر سیستم مدیریت محتوایی، با رابط کاربری آن سروکار خواهید داشت. اگر رابط کاربری شلوغ و پیچیده باشد، دسترسی به بخشهای مختلف و پیدا کردن چیزی که میخواهید، سخت خواهد شد.
اما اگر رابط کاربری استاندارد و منظم طراحی شده باشد، شما بهراحتی میتوانید بین بخشهای مختلف جابجا شوید و به هر بخشی که مدنظرتان است، دسترسی پیدا کنید.
پس، یادتان باشد که سیستمهای مدیریت محتوا را از نظر رابط کاربری هم مقایسه بکنید؛ بهخصوص اگر تازهکار هستید!
قالبها در سیستم مدیریت محتوا
قالبها روح وبلاگ یا فروشگاه اینترنتی هستند! قالبها آنقدر مهم هستند که هم میتوانند مشتری را از سایتتان فراری بدهند و هم اعتماد او را به سایتتان جلب کنند!
خودتان را بگذارید جای مشتری؛ یا از فروشگاهی که به سختی بارگذاری میشود و ظاهر خوب و مرتبی ندارد، خرید میکنید؟
پس اگر قالبها برای شما مهم هستند، باید سراغ سیستم مدیریت محتوایی بروید که تمهای متنوعتر و جذابتری را به شما ارائه دهد.
این نکته را یادتان باشد که خیلی از قالبها هنوز به فارسی ترجمه نشدهاند و در بین قالبهای ترجمه شده هم اشکالات زیادی وجود دارد.
ابزارهای ویرایش محتوا
زمانی که شما در فکر تولید محتواهای مختلف برای سایت خود هستید (از پستهای سفارشی گرفته تا صفحات لندینگ سایت و…) به یک ویرایشگر محتوای قدرتمند هم نیاز دارید.
خیلی از CMS ها یک ویرایشگر «WYSIWYG» (what you see is what you get) دارند. این ویرایشگر به شما امکان میدهد بدون استفاده از کد HTML صفحهای را اصلاح کرده و تغییرات را هنگام ایجاد مشاهده کنید.
ابزارهای SEO
CMS با ابزارهای داخلی سئو به شما کمک میکند محتوای خود را برای موتورهای جستجو بهینه کنید و رتبهبندی سایت خود را بهبود ببخشید. برخی CMS ها ابزارهای خوبی برای این کار دارند و بعضی هم نه!
مثلاً yoast و rankmath در وردپرس یا sh404SEF و joomSEF در جوملا از جمله ابزارهای بسیار پرکاربرد برای سئو هستند.
پس قبل از انتخاب سیستم مدیریت محتوا، حواستان به این مورد هم باشد.
تجزیه و تحلیل دقیق
چند نفر وارد سایت شما شدهاند؟ چند نفر خرید کردهاند؟ سود هفتگی یا ماهانه شما چقدر بود؟ امروز چقدر فروختید؟
اگر دوست دارید جواب این سوالات را بهراحتی پیدا کنید، باید از سیستم مدیریت محتوایی کمک بگیرید که ابزارهای گزارشگیری دارد.
امنیت
رسیدیم به امنیت سایت. امنیت سایت چیزی نیست که بتوان از آن به راحتی گذشت. خیلی از CMSها مشکلاتی برای امنیت خود دارند و هر از گاهی بخشی از آن توسط توسعه دهندگان اصلاح میشود.
گاهی ممکن است این آسیبپذیریها در هسته سیستم مدیریت محتوا کشف شود و گاهی در بعضی از پلاگینها و قالبهای مختلف اتفاق میافتد. مثلاً اگر همین الان در وبلاگ ایران سرور چرخی بزنید، میبینید که گزارشهای ماهانهای از باگهای امنیتی وردپرس یا دیگر CMS ها داریم.
پشتیبانی
نوبتی هم که باشد نوبت پشتیبانی است. اکثر سیستمهای مدیریت محتوای منبعباز خدماتی را به عنوان پشتیبانی ارائه نمیدهند. اما در عوض انجمنهای آنلاینی از کاربران مختلف ساخته شدهاند که به بحث، تبادل نظر و آموزش میپردازند.
این انجمنها کاربران زیادی دارند که آنان مشکلات CMS ها را بررسی کرده و راهکارهای مناسب را در اختیار کاربران قرار میدهند.
معرفی محبوبترین سیستمهای مدیریت محتوا
در این بخش میخواهیم چند تا از بهترین سیستمهای مدیریت محتوا را معرفی کنیم. شاید تا حالا اسم بعضی از این CMS ها را شنیده باشید یا اینکه با بعضی از این سیستمها کارکرده باشید.
سعی میکنیم اطلاعات مفیدی را راجع به هرکدام بگوییم.
در مقالهای با عنوان انواع سیستمهای مدیریت محتوا، به بررسی انواع مختلف CMSها پرداختهایم. توصیه میکنیم این مقاله را برای داشتن اطلاعات بیشتر مطالعه کنید.
اول از همه سراغ معروفترین CMS رفتیم:
وردپرس (WordPress)
یک اسم کاملا آشنا که در صدر لیست سیستمهای مدیریت محتوا قرار دارد. شرط میبندم اگر از این سیستم مدیریت محتوا استفاده نکرده باشید، حداقل نام آن را شنیدهاید.
وردپرس یک CMS محبوب میان وبمستران است. این CMS ابتدا یک سیستم وبلاگنویسی بود؛ اما استفاده آسان و تجربه کاربری خوب، آن را به بزرگترین سیستم مدیریت محتوا تبدیل کرد.
رفته رفته قابلیتهای WordPress گسترش پیدا کرد؛ تا جایی که افزونههای زیادی برای انجام کارهای مختلف، برای آن طراحی شد.
برای کاربران ایرانی هم افزونههای زیادی ترجمه شده که نسبت به سایر سیستمهای مدیریت محتوا تعداد قابل ملاحظهای است. منتها اول اینکه باید در استفاده از این افزونهها دقت کافی را داشته باشید و نکته دوم اینجاست که برخی از این پلاگینهای ترجمه شده مشکلاتی دارند.
میتوانید مقاله وردپرس چیست را برای آشنایی با این CMS محبوب و پراستفاده بخوانید.
مزایای وردپرس
- قابلیتهای متنوع و رابط کاربری خوب برای استفاده
- ارائه یک ویرایشگر قدرتمند به کاربران و قالببندی آسان محتوا
- استفاده از بیش از 55 هزار پلاگین و قالبهای متنوع برای طراحی سایت
- بهرهمندی از یک جامعه بزرگ به عنوان استفادهکنندگان از این CMS
- کمک به بهبود رنکینگ سایت با استفاده از افزونههای سئو
- ایجاد یک وبلاگ حرفهای برای بلاگرها
- پایین آمدن هزینهها به دلیل رایگان بودن بسیاری از قالبها و افزونهها
معایب وردپرس
- استفاده از تمها و الگوهای آماده سخت است
- تغییر در الگوهای آماده وردپرس سخت است
- زیاد بودن بهروزرسانیهای وردپرس (شاید شما مجبور باشید چندبار در ماه بهروزرسانی سایت خود را انجام دهید)
- نیاز به نصب افزونهها در وردپرس زیاد است
- مشکلات در بعضی پلاگینهای ترجمه شده زیاد است
- زیرساخت آن برای فروشگاه اینترنتی مناسب نیست
- باگهای امنیتی زیادی دارد
- نصب آن برای مبتدیها سخت است
جوملا (Joomla)
سیستم مدیریت محتوای جوملا هم به درد ساخت سایت میخورد و هم به درد راهاندازی فروشگاه اینترنتی!
مزایای جوملا
- نصب آسان تنها در چند دقیقه
- کنترل کامل روی بخشهای مختلف (مثل سئو، محتوا، منوها و …)
- مجهز بودن به سیستم مدیریت ماژولها
- پشتیبانی از بسیاری از افزونهها و عدم نیاز به نصب آنها (برخلاف وردپرس)
- انعطافپذیری بالا
- انجمن کاربری گسترده همانند وردپرس
- امکان پشتیبانی چند زبانه
- امنیت بالا
معایب جوملا
- رابط کاربری آن برای کاربران مبتدی پیچیده است
- پشتیبانی ضعیف
- کمبود قالب فارسی
- رایگان نبودن برخی از خصوصیات
- پیچیده بودن سفارشیسازی قالب یا ماژولها
دروپال (Drupal)
بعد از وردپرس و جوملا، صحبت زیادی در مورد دروپال میشود. درست است که دروپال نسبت به دو CMS دیگر از کاربران کمتری برخوردار است، اما این دلیلی بر بد بودن آن نیست. دروپال یک سیستم مدیریت محتوای کاملا انعطاف پذیر است.
یکسری ویژگیها وجود دارد که باعث میشود Drupal از سایر سیستمهای مدیریت محتوا پیشی بگیرد. مثلا سیستم طبقهبندی آن بسیار قدرتمندتر از رقبا است. علاوه براین، دروپال از دو سیستم مدیریت محتوای وردپرس و جوملا امنتر به حساب میآید.
مزایای دروپال
- تنظیمات پیشرفته مدیریت برای کاربران
- پشتیبانی از سایتهای چند زبانه
- سطحبندی دسترسیهای کاربران
- داشتن امنیت بالا نسبت به رقبا
- داشتن ابزارهای بسیار خوب برای SEO
معایب دروپال
- یادگیری آن سخت است (اما بعد اینکه یادگیری گرفتید کار با آن برایتان لذتبخش میشود)
- با آپدیت کردن هسته دروپال، ممکن است برخی افرونهها دچار مشکل شوند
- کمبود قالب فارسی
- کمبود منابع فارسی برای یادگیری
- عدم وجود طرحهای با کیفیت با دسترسی آزاد
- سیستم مدیریت عکسها و فایلها میتواند بهتر شود
مجنتو (Magento)
یک پلتفرم قدرتمند برای ساخت فروشگاههای آنلاین که با کد PHP نوشته شده است. این سیستم مدیریت محتوا توسط شرکت Adobe توسعه یافت. وقتی با مجنتو یک فروشگاه آنلاین ایجاد کنید، امکان پرداخت آنلاین، مدیریت محصولات و امکانات دیگر به راحتی در اختیار شما قرار میگیرد. نایک، فورد و کوکاکولا از جمله برندهای معروفی هستند که از Magento استفاده میکنند.
در حال حاضر، استفاده از Magento با شیب ملایمی در حال رشد است و قطعا در سالهای آینده مخاطبان بسیار زیادی خواهد داشت. CMS مجنتو بهراحتی نصب میشود و در اختیار کاربر قرار میگیرد.
مزایای مجنتو
- انعطافپذیری بالایی دارد
- قابلیت پشتیبانی از 10 هزار محصول را دارد
- توسعهپذیر است
- نسخههای متعددی مرتبط با انواع مختلف کسبوکار دارد
- سئوی آسان با Magento SEO خوب پیش میرود
- با یک بار نصب میتوانید چند فروشگاه مختلف را راهاندازی کنید
- رابط کاربری جدید آن ساده است
معایب مجنتو
- کار با آن برای افراد تازهکار پیچیده است
- پیدا کردن توسعه دهندگانی که با مگنتو کار میکنند مشکل است
- بعضی نسخههای این CMS قیمت بالایی دارند
- کند است
- توسعه و بهبود افزونههای آن نیازمند هزینه است
پرستاشاپ (Prestashop)
PrestaShop هم مثل مجنتو یک CMS برای طراحی فروشگاه آنلاین است. در سال 2020 پرستاشاپ یکی از 10 سیستم مدیریت محتوای برتر دنیا شناخته شد. هرچند که در مقابل رقیبان گردن کلفتی مثل وردپرس و جوملا سهم زیادی از بازار ندارد.
البته در ایران روی این CMS کار شده و افزونهها و قالبهای زیادی در آن ترجمه شده و قابل استفاده است.
پرستاشاپ هم دقیقا مانند موارد قبل این امکان را به شما میدهد تا فروشگاه و وبسایت خود را بدون نیاز به کدنویسی کاملا شخصیسازی کنید.
کل این تنظیمات بسیار کاربرپسند است و به 75 زبان مختلف در دسترس است. PrestaShop قطعاً ارزش دیدن و کار کردن دارد.
مزایای پرستاشاپ
- کار با پنل مدیریت آسان است
- سرعت ایجاد یک فروشگاه آنلاین با پرستاشاپ بالا میرود
- نصب و راهاندازی آن راحت است
- به منابع زیادی روی سرور نیاز ندارد
معایب پرستاشاپ
- افزونههای آن اغلب گران هستند
- قالبهای پرستاشاپ متنوع است، اما پیدا کردن یک قالب خوب خیلی سخت است
- قالبهای خوب پرستاشاپ پولی هستند
- پشتیبانی قوی ندارد
- منابع کمی برای یادگیری پرستاشاپ وجود دارد
- مهاجرت از آن سخت و با اشکال همراه است
⚠ با نگاهی به مقالۀ «پرستاشاپ چیست» اطلاعات بیشتری درباره این CMS بهدست آورید.
سایتساز ایران سرور
سرویس سایت ساز از دیگر سرویسهایی است که توسط ایران سرور توسعه داده شده است. این سرویس در دستۀ SAAS قرار دارد. سایتساز پلنهای خود را با عناوین مختلف ارائه داده است.
تکنیکهای مدیریت سایت را به صورت آسان به شما یاد میدهد و فردی با کمترین دانش در مورد ایجاد و مدیریت سایت میتواند با چند دقیقه مطالعه در این زمینه کار خود را به پایان برساند.
مزایای سایت ساز
- وجود قالبهای متنوع
- راه اندازی آسان
- عدم نیاز به خرید هاست جداگانه
- راهنمای کامل ویدئویی
- پشتیبانی قوی
- نیاز نداشتن به دانش فنی
معایب سایت ساز
- تغییر در قالبها امکان پذیر نیست
- دسترسی به پنل کنترلی سخت است (برای نصب پلاگین خودتان نمیتوانید اقدام کنید)
- سرعت متوسطی دارد
ویکس (Wix)
احتمالا تا حالا بارها و بارها تبلیغات Wix را در یوتیوب دیدهاید. کار با ویکس واقعاً لذتبخش و ساده است و در چند دقیقه میتوان با آن یک سایت یا فروشگاه آنلاین ایجاد کرد. اما …
ایرانیها، بهخاطر تحریم نمیتوانند از Wix استفاده کنند. ولی خب بد نیست به عنوان آخرین نمونه از فروشگاههای نوع SaaS، با Wix بیشتر آشنا شویم.
مزایای Wix
- سرعت بالا
- الگوهای زیاد
- تجربه کاربری عالی
- رابط بصری خوب
- پشتیبانی خوب
معایب Wix
- سایت قابل انتقال نیست
- برای تجزیه و تحلیل سایت به برنامههای پولی نیاز دارید
- با فایرفاکس خیلی سازگار نیست
- گاهی کند عمل میکند
خب؛ تا اینجا سیستمهای مدیریت محتوایی که محبوب و پرآوازه بودند را بررسی کردیم. اما تعداد CMS ها بیشتر از اینهاست و خب هر کدام از آنها، برای یکسری کارها مناسب هستند. پیشنهاد میکنم اگر دوست دارید با CMS های بیشتری آشنا شوید، مقالۀ انواع سیستم مدیریت محتوا را در وبلاگ ایرانسرور بخوانید.
جمع بندی
در این مقاله با تعدادی از سیستمهای مدیریت محتوا آشنا شدید. حالا شما میتوانید بنا به استفاده و نیاز خود یکی از این CMSها را انتخاب کنید.
به عنوان یک مرور سریع، نظر خودمان را راجعبه بهترین CMS برای هر کار میگوییم:
- بهترین CMS برای بلاگرها: وردپرس
- بهترین CMS برای مبتدیها: سایتسازهایی مثل ایرانسرور
- بهترین CMS برای فروشگاههای کوچک: مجنتو و پرستاشاپ
- بهترین CMS برای فروشگاههای بزرگ: CMS های اختصاصی
اینها نظر ما بودند؛ خوشحال میشویم نظر شما را هم در این رابطه بدانیم. شما از چه سیستم مدیریت محتوایی استفاده میکنید؟ چرا؟