روزانه میلیاردها فایل در اینترنت جابه‌جا می‌شوند. پروتکل‌های شبکه مسئول این جابه‌جایی‌ها و به سلامت رساندن فایل به مقصد نهایی‌اش هستند. یکی از پرکاربردترین پروتکل‌ها برای انجام این کار، SFTP و جانشین برحق FTP است؛ پروتکلی که روبه‌قبله است و امنیت لازم را برای ادامه فعالیت در دنیای پرتهدید اینترنت و شبکه‌های امروزی ندارد. ما هم برای آشنایی با این پروتکل، این مقاله را به پاسخ «SFTP چیست» اختصاص داده‌ایم. در ادامه این جواب، به مباحث تکمیلی این پروتکل مانند کاربردها، ضرورت استفاده از آن، نحوه انتقال فایل و غیره خواهیم پرداخت.
SFTP چیست؟
SFTP که مخفف “Secure File Transfer Protocol” یا “SSH File Transfer Protocol” است، یک پروتکل ایمن در شبکه‌های کامپیوتری برای انتقال فایل‌ها بر بستر اتصال‌های امن طراحی شده است. این پروتکل به‌عنوان یک افزونه تکمیلی و جایگزینی قوی برای روش‌های سنتی انتقال فایل، مانند FTP (پروتکل انتقال فایل) و FTPS (FTP Secure) عمل می‌کند.
نکته اول: اگر عبارت پروتکل برای‌تان قابل‌درک نیست، ما پیش‌‌تر در مقاله‌ای با عنوان «پروتکل چیست» به‌طور مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم. پس نگاهی گذرا به آن و ادامه خواندن این محتوا، موثرتر خواهد بود.
نکته دوم: پروتکل ریش‌سفید FTP هم در مقاله‌ای مجزا، با عنوان «FTP چیست؟» توسط همکاران ما نوشته شده‌اند.
چرا SFTP نسبت‌به FTP اولویت دارد؟
پروتکل ریش‌سفید FTP در ابتدای پیدایش اینترنت، یعنی بیش‌از 50 سال پیش به‌وجود آمد. بدیهی است که اینترنت امروزی، بسیار پرچالش‌تر و خطرناک‌تر از آن زمان شده است. پس ما هم نیاز به پروتکل امن‌تری برای انتقال فایل‌های خودمان داریم.
بزرگ‌ترین مشکل درباره FTP، ناامن بودن آن بود که انتقال فایل‌ها را بدون هیچ رمزگذاری و اعمال پیچیدگی انجام می‌داد.
SFTP یک پروتکل امن برای دسترسی، انتقال و مدیریت فایل در اینترنت است که حجم بالای اطلاعات را با تامین امنیت، از سیستمی به سیستم دیگر منتقل می‌کند.
FTP تنها در خط فرمان یا “Command Line” قابل‌دسترسی بود؛ اما SFTP علاوه‌بر این روش، از رابط کاربری گرافیکی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. خبر خوب این است که همان دستورات FTP در SFTP هم عمل می‌کنند.
ازآنجایی‌که SFTP همان کار FTP را بسیار تمیزتر و مطمئن‌تر انجام می‌دهد، یک‌پارچگی داده‌ها حین اعمال تغییرات و انتقال حفظ می‌شود.
7 تفاوت SFTP با FTP
در این بخش و در قالب یک جدول، هفت تفاوت SFTP با FTP را نشان خواهیم داد.
| ویژگی | FTP | SFTP |
| امنیت | – بدون رمزگذاری
– ارسال داده‌ها به‌صورت متن ساده |
– رمزگذاری فایل‌ها با SSH به‌طورکامل
– حفظ امنیت بالا در انتقال داده‌ها |
| روش اتصال | – دو کانال
1. کانال فرمان (پورت 21) 2. کانال داده (چند پورت به‌صورت هم‌زمان) |
– یک اتصال واحد روی پورت 22
– استفاده از اتصال پورت 22 هم برای دستورات و هم برای انتقال داده |
| سازگاری با فایروال | – پیچیده‌تر از SFTP
– نیاز به درگاه‌های متعدد برای انتقال داده – ایجاد سختی و مانع در پیکربندی پروتکل روی فایروال‌ها |
– سادگی و آسانی در پیکربندی SFTP روی فایروال‌های مختلف؛ به‌دلیل استفاده از یک پورت |
| احراز هویت | – نام کاربری و رمز عبور
– عدم وجود امنیت ذاتی برای Credentials |
– کلیدهای SSH
– رمزهای عبور |
| مدیریت فایل | – قابلیت‌های محدود در مدیریت فایل
– فاقد ویژگی‌های پیشرفته برای مدیریت فایل‌ها |
– مجوزها
– لیست دایرکتوری‌ها |
| عملکرد | – سریع؛ به‌دلیل عدم وجود سربار رمزگذاری | – کندتر در مقایسه با FTP؛ به‌دلیل فرآیندهای رمزگذاری |
| موارد استفاده | – انتقال داده‌های غیرحساس
– جابه‌جایی داده‌های کم‌اهمیت در سناریوهایی با اولویت بالا در سرعت انتقال |
– انتقال داده‌های حساس
– جابه‌جایی داده‌هایی با نیاز به حفظ محرمانگی و یک‌پارچگی |
بیشتر بخوانید: vsftpd چیست؟ (همراه با آموزش نصب آن در توزیع اوبنتو لینوکس)
چرا استفاده از SFTP در شبکه‌های مدرن ضروری است؟
شبکه‌های امروزی پیچیدگی‌های خاصی دارند که ضرورت استفاده‌از SFTP را بالا می‌برند. این پیچیدگی‌ها به شرح زیر هستند:
یک‌پارچگی داده
به‌کارگیری هش و کدهای احراز هویت پیام (MAC)، باعث تایید عدم تغییر داده‌ها حین انتقال آن‌ها می‌شود. بنابراین خیال‌مان از بابت یک‌پارچگی فایل‌های در حال مبادله راحت خواهد بود.
رعایت مقررات صنایع مختلف
بسیاری از صنایع فعال، تابع مقررات سخت‌گیرانه حفاظت از داده‌ها هستند؛ مانند DPR، HIPAA و PCI DSS. استفاده‌از SFTP به سازمان‌ها کمک می‌کند تا داده‌های حساس را با امنیت بالا منتقل و در برابر نقض‌ها و دسترسی‌های غیرمجاز، از قوانین پیروی کنند.
مسیرهای حسابرسی
در SFTP می‌توانیم مسیر تبادل فایل و اطلاعات را ردیابی کرده و از آن گزارش تهیه کنیم. بنابراین سازمان‌ها اجازه نظارت بر فرآیند انتقال فایل‌های‌شان را خواهند داشت؛ چون با این پروتکل یک مسیر حسابرسی واحد دارند که در جهت برآورده کردن نیازهای ممیزی‌های انطباقی و تحقیقات نقض داده‌ها، قابل‌استفاده است.
انتقال و مدیریت فایل‌های بزرگ
SFTP برای مدیریت کارآمد فایل‌های بزرگ طراحی شده است. به‌همین‌دلیل می‌تواند ارتباط‌های قطع‌شده را از سر گرفته و انتقال را ادامه دهد. این قابلیت برای کسب‌وکارهایی که به‌طور مکرر در حال مبادله و جابه‌جایی مجموعه عظیمی از داده‌ها یا فایل‌های بزرگ هستند، کارایی بیشتری دارد.
یک‌پارچه‌سازی با زیرساخت‌های موجود
SFTP را می‌توان به‌راحتی در سیستم‌های موجود که از SSH استفاده می‌کنند، ادغام کرد. بنابراین امکان استفاده از جدیدترین زیرساخت‌ها، مانند سرورهای ابری به‌سادگی فراهم است.
5 کاربرد SFTP
SFTP در صنایع زیر به‌طور گسترده استفاده می‌شود.
1. صنعت تولید
- مدیریت داده‌های حساس ازجمله طرح‌های محصول و اطلاعات مشتریان در شرکت‌های تولیدی
- خودکارسازی انتقال فایل و ساده‌سازی عملیات برای تولیدکنندگان، در کنار کاهش خطای انسانی و افزایش بهره‌وری
2. مراقبت‌های بهداشتی و سلامتی
- انتقال سوابق بیماران و اطلاعات حساس آن‌ها، با حفظ کامل امنیت داده‌ها و رعایت الزامات قانونی هر موسسه
- به‌اشتراک‌گذاری امن داده‌ها در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های درمانی
3. خدمات مالی
- انتقال امن فایل‌هایی با داده‌های مالی حساس مانند سوابق تراکنش‌ها و اطلاعات بانکی مشتریان
- پایبندی به مقرراتی مانند PCI DSS در بانک‌ها
4. فرآیندهای ETL
- به‌کارگیری SFTP در فرآیندهای استخراج، تبدیل و بارگذاری داده‌ها (ETL)
- مدیریت داده‌های ابری و امکان آنالیز امن آن‌ها
5. سازمان‌های دولتی
- مدیریت اطلاعات حساس در سازمان‌های دولتی، مانند اطلاعات طبقه‌بندی‌شده مالی و جزئیات مربوط‌به پرونده کارمندان
- فراهم کردن توانایی لازم برای ثبت و نظارت بر انتقال فایل‌ها برای دست‌یابی به پاسخ‌گویی سریع و ایجاد شفافیت در عملیات سازمانی
4 سرور SFTP برای ارسال امن داده‌ها
برای شروع کار با SFTP، باید یک سرور را به این پروتکل مجهز کنید. ما در این بخش، به چهار سرور محبوب SFTP اشاره خواهیم کرد.
1. Software SFTP Server
یک سرور SFTP سبک با کارایی بالا که برای نصب و استفاده در سیستم‌عامل ویندوز طراحی شده است.
ویژگی‌های کلیدی:
- پشتیبانی‌از الگوریتم‌های اصلی SSH و استانداردهای رمزگذاری آن
- پیکربندی آسان با رابط گرافیکی ساده
- دارای Starter Edition برای استفاده شخصی و تجاری به‌شکل رایگان
- پشتیبانی‌از قابلیت مدیریت کاربران مجازی و مدیریت Session
مناسب برای:
- کاربرانی با نیاز به سرور SFTP ساده و درعین‌حال قدرت‌مند
2. OpenSSH
این سرور مشهور، با اجرای گسترده پروتکل SSH به محبوبیت زیادی در انتقال فایل‌ها بر بستر پروتکل SFTP رسیده است.
ویژگی‌های کلیدی:
- منبع باز و قابل‌نصب روی سرورهای مختلف مانند لینوکس و ویندوز
- دارای ویژگی‌های امنیتی قوی ازجمله رمزگذاری فایل‌ها و احراز هویت کاربران
- قابل‌تنظیم از خط فرمان
مناسب برای:
- انتقال امن فایل‌ها و مدیریت از راه دور؛ به‌ویژه در سیستم‌های مبتنی‌بر یونیکس
3. FileZilla Server
یک نرم‌افزار سرور FTP و SFTP منبع باز که روی ویندوز اجرا می‌شود.
ویژگی‌های کلیدی:
- رابط کاربرپسند با پشتیبانی از پروتکل‌های متعدد انتقال فایل مانند FTP، FTPS و SFTP
- امکان مدیریت کاربران و ورود به سیستم با رمز عبور
- رایگان برای استفاده و بدون نیاز به خرید مجوز
مناسب برای:
- مشاغل کوچک تا متوسط و نیازمند به یک سرور SFTP ساده
4. Core FTP Server
یک سرور FTP که از SFTP در کنار پروتکل‌های دیگر پشتیبانی می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی:
- نسخه رایگان و قابل‌دانلود با قابلیت‌های اساسی سرورهای SFTP
- پشتیبانی‌از SSL/TLS برای اتصالات امن در کنار SFTP
- رابط کاربرپسند با گزینه‌هایی برای گزارش‌گیری دقیق
مناسب برای:
- کاربرانی با نیاز به یک سرور همه‌کاره به‌همراه امکانات رایگان و پولی
4 کلاینت SFTP برای استفاده از این پروتکل
برای استفاده از SFTP، باید از کلاینت‌های این پروتکل کمک بگیرید که در ادامه، با چهار مورد از محبوب‌ترین آن‌ها آشنا خواهید شد.
1. WinSCP
یک کلاینت رایگان و منبع باز SFTP برای ویندوز که بیش‌از 114 میلیون دانلود داشته است.
ویژگی‌های کلیدی:
- پشتیبانی‌از پروتکل‌های SFTP، FTP، FTPS، و SCP
- مجهزبه یک ویرایش‌گر داخلی متن
- با قابلیت‌های اسکریپت‌نویسی برای ارتباط گرفتن با سیستم مقصد به‌شکل دستورات متنی
نقاط قوت:
- قابلیت‌های امنیتی زیاد و قوی
- رابط کاربرپسند
2. FileZilla
یک کلاینت SFTP معروف که منبع باز بوده و در سیستم‌عامل‌های مختلف مانند ویندوز، مک و لینوکس در دسترس است.
ویژگی‌های کلیدی:
- پشتیبانی‌از FTP، FTPS، و SFTP
- دارای رابط کاربری با امکان کشیدن و رها کردن (Drag & Drop) برای مدیریت آسان فایل‌ها
نقاط قوت:
- سازگاری بالا در پلتفرم‌های مختلف
- رابط گرافیکی با کاربری ساده
3. CyberDuck
یک کلاینت SFTP که به‌صورت رایگان قابل‌دانلود بوده و در ویندوز و مک اجرا می‌شود.
ویژگی‌های کلیدی:
- ادغام و سازگاری بالا با سرویس‌های مختلف ذخیره‌سازی ابری مانند Amazon S3 و Google Drive
- پشتیبانی‌از FTP، SFTP و WebDAV
نقاط قوت:
- رابط کاربرپسند
- ادغام گسترده با خدمات ابری محبوب
4. SolarWinds Solar-PuTTY
یک ابزار رایگان که قابلیت‌های انتقال فایل را با دسترسی ترمینال SSH ترکیب می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی:
- پشتیبانی‌از SFTP، FTP، و SCP
- امکان مدیریت چند Session به‌طور هم‌زمان
نقاط قوت:
- حجم کم
- استفاده آسان در انتقال فایل و دسترسی به ترمینال
بیشتر بخوانید: تفاوت http و https چیست؟ کدام یک را انتخاب کنیم؟
آنچه در پروتکل SFTP خواندیم
پروتکل SFTP در شبکه‌های کامپیوتری مدرن به‌دلیل ویژگی‌های امنیتی قوی، انطباق‌با استانداردهای نظارتی، مدیریت ساده شبکه و کارایی در انتقال ایمن فایل‌ها، یک ضرورت محسوب می‌شود. همان‌طور که تهدیدات سایبری درحال تکامل و پیش‌روی هستند، باید از پروتکل‌های ایمنی مانند SFTP استفاده کنیم تا محافظت از داده‌های حساس‌مان را به حداکثر برسانیم.
نظر شما درباره این پروتکل چیست؟ آیا گزینه‌ای امن‌تر از SFTP می‌شناسید؟ ما در بخش نظرات همین مقاله، میزبان دیدگاه و دانش ارزش‌مند شما هستیم.
سوالات متداولی که شما می‌پرسید؟
- پروتکل SFTP چیست؟
پروتکلی امن برای انتقال فایل‌ها بر بستر شبکه و اینترنت که جایگزین FTP شده است.
- آیا پروتکل SFTP روی ویندوز قابل‌اجرا است؟
بله. با استفاده از سرورهای SFTP برای ویندوز، مانند Software SFTP Server و FileZilla Server می‌توانید این پروتکل را بر بستر شبکه سازمان‌تان پیاده کنید.
- چگونه از SFTP استفاده کنیم؟
برای استفاده از این پروتکل، نیاز به یک کلاینت SFTP مانند FileZilla یا CyberDuck دارید.
منابع:
