در مقالات قبلی ایران سرور اشاره کردیم که یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در هنگام مدیریت سرور جدی گرفته شود، نظارت یا مانیتورینگ (Monitoring) چگونگی مصرف منابع است. اگر درک درستی از چگونگی کارکرد سرویس‌ها و بخش‌های مختلف نباشد، نمی‌توان مشکلات برنامه یا سایت را بررسی و برطرف کرد و این امر باعث ریزش شدید کاربران می‌شود.
در بیشتر موارد، نظارت کار آسانی نیست. برای مثال، یک مدیر سرور نمی‌تواند به صورت 24 ساعته و به‌طور مستقیم به سرور متصل باشد و وضعیت سرور را بررسی کند؛ اما …
وجود یک ابزار با قابلیت‌هایی مانند مانیتورینگ لحظه‌ای یا نگهداری و نمایش رخدادهای قبلی کمک می‌کند تا مدیر سیستم راحت‌‌تر مشکلات موجود را شناسایی و رفع کند. یکی از ابزارهای مفید در این زمینه Atop نام دارد.
در این مقاله درمورد Atop و چگونگی کارکرد آن صحبت می‌کنیم. در ادامه با امکانات گوناگون Atop آشنا می‌شوید و فواید استفاده از آن را می‌فهمید. برای بررسی بیشتر این ابزار کاربردی با ما همراه باشید.
Atop چیست؟
Atop ابزاری برای نظارت و بررسی Load روی سیستم‌های لینوکسی است. Atop قابلیت گزارش فعالیت همه عملیات سرور را به صورت شبانه‌روزی دارد؛ حتی اگر آن عملیات در طول بازه زمانی به پایان رسیده باشند.
هر دفعه که Atop اجرا می‌شود به صورت پیش‌فرض گزارش‌هایی مانند میزان فعالیت منابع سیستم مانند پردازنده (CPU)، استفاده از حافظه، دیسک (از جمله LVM)، عملیات ورودی و خروجی (I/O) را می‌دهد. علاوه بر موارد بیان شده، Atop گزارش دقیقی از وضعیت کاربران و چگونگی تخصیص منابع را در اختیار مدیر سرور قرار می‌دهد.
چرا Atop یکی از بهترین ابزارهای مانیتورنگ است؟
انتخاب‌های زیادی برای مدیران سرور وجود دارد تا از عهده عملیات نظارت برآیند، اما ابزار Atop دارای ویژگی‌هایی است که باعث می‌شود در رقابت با سایر حریفان خود، سربلند بیرون بیاید. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:
- استفاده از آن رایگان است.
- درباره مصرف منابع به صورت لحظه‌ای گزارش می‌دهد.
- تمامی منابع موجود در سرور قابل نظارت هستند و استثنایی وجود ندارد.
- منابع حیاتی مورد استفاده را شناسایی و معرفی می‌کند.
- میزان مصرف منابع توسط کاربران سیستم را به تفکیک یا جمعی گزارش می‌کند.
- مشاهده همزمان یا به تفکیک گزارشات عادی و خطاهای سیستم امکان پذیر است.
- بر میزان فعالیت شبکه در هر عملیات نظارت دارد.
- دارای محیطی کاربرپسند برای استفاده مدیر سرور است.
- هم از طریق محیط برنامه و هم از طریق shell قابل فراخوانی و استفاده است.
چگونه می‌توان Atop را نصب کرد؟
این ابزار در مخزن رسمی RHEL / CentOS موجود نیست؛ بنابراین باید از مخزن EPEL استفاده شود تا بتوان آن را نصب کرد. بعد از نصب و فعال‌سازی EPEL، برای نصب Atop بر روی سرور با سیستم عامل CentOS می‌توان از دستور زیر استفاده کرد:
yum install atop
و برای سایر توزیع‌های لینوکسی، این ابزار از مخزن توزیع رسمی دردسترس است. پس کافی است برای نصب آن در ترمینال دستور زیر نوشته شود:
apt-get update apt-get install atop
بعد از نصب، برای راه اندازی و اجرای atop، از دستور atop استفاده می‌شود.
استفاده از Atop برای مانیتورینگ عملیات سیستم
در لینوکس با تایپ کردن دستور man و سپس وارد کردن نام ابزار، هر اطلاعاتی که در مورد ابزار در حال استفاده وجود داشته باشد در اختیار کاربر قرار خواهد گرفت. در حقیقت این دستور یک راهنمای کلی از ابزار موردنظر را به کاربر می‌دهد. پس برای یادگیری کلیت Atop می‌توان از دستور زیر استفاده کرد:
man atop
از ترکیب دستور atop و حرف اول منابع سرور، برای تفکیک گزارش استفاده می‌شود. پس به این ترتیب برای دیدن گزارش منابع مختلف می‌توان به صورت زیر عمل کرد:
- توضیح دستور
- atop -1 نمایش تمامی منابع در هر ثانیه
- atop -a نمایش فعالیت‌های در حال انجام
- atop -c راه اندازی با خط فرمان در هر عملیات
- atop -d راه اندازی با اطلاعات دیسک
- atop -m نمایش اطلاعات حافظه
- atop -n نمایش اطلاعات شبکه
- atop -s نمایش اطلاعات زمان‌بندی شده
- atop -v نمایش اطلاعات عمومی (e.g., PPID, user, or time).
- atop -y تمایش موارد شخصی‌سازی شده و اولویت‌ها
برای مثال در شکل زیر، گزارشات مربوط به حافظه سیستم قابل مشاهده است. برخی از ویژگی‌های قابل مشاهده عبارتند از:
- VSIZE: نمایش میزان مصرف virtual memory در هر عملیات
- RSIZE: نمایش میزان مصرف resident memory در هر عملیات
- VGROW: نمایش میزان رشد virtual memory در آخرین عملیات
- RGROW: نمایش میزان رشد resident memory در آخرین عملیات
- MEM: نمایش میزان مصرف actual memory به‌صورت درصد
البته از ترکیب دستورات بالا می‌توان گزارشات جامع‌تری را دریافت کرد. برای مثال برای بررسی میزان فعالیت و مشغول بودن هارد دیسک می توان از ترکیب آپشن های l -D- استفاده کرد.
علاوه بر موارد بیان شده، در بالای پنجره atop مروری از وضعیت منابع سیستم وجود دارد که اگر میزان درگیری یک منبع بیش از حد معمول باشد، با تغییر رنگ به کاربر هشدار می‌دهد. محدوده هشدار برای مصرف پردازنده 90% ، برای هارد دیسک 70% و برای رم 90% است.
کلیدهای میانبر در Atop چه نقشی دارند؟
هنگامی که atop در حال اجرا است، با فشردن برخی کلیدهای موجود می‌توان گزارشات نمایش داده شده را براساس ترجیح خود مرتب کرد. برخی از این میانبرها عبارتند از:
- a: مرتب سازی براساس میزان درگیری منابع
- c: مرتب سازی براساس ترجیح پردازنده (به صورت پیش فرض تمامی گزارشات به این صورت دیده می‌شوند)
- d: مرتب سازی براساس میزان فعالیت هارد دیسک
- m: مرتب سازی براساس میزان فعالیت حافظه
- n: مرتب سازی براساس میزان فعالیت شبکه
بررسی میزان مصرف منابع در روزهای قبل را با Atop
یکی از ویژگی های مهم ابزار Atop ثبت و ذخیره میزان مصرف منابع سرور در روزهای گذشته است. بعد از نصب، Atop به طور پیش فرض گزارش کاملی از میزان مصرف منابع را از زمان آغاز به کار سیستم، در مسیر زیر ذخیره می‌کند:
/var/log/atop/
باید توجه داشت که گزارشات موجود در این مسیر، به صورت فشرده در فرمت باینری قرار گرفته‌اند و توسط vim قابل بازخوانی نیستند. پس برای دسترسی می‌توان با استفاده از دستور زیر، آنها را فراخوانی کرد:
atop -r log_filename
بعد از بازخوانی لاگ گزارشات Atop می‌توان با دستورات t و T، بازه نمایش منابع را تغییر داد. این قابلیت برای بررسی وضعیت سرور در مواقعی که با مشکل مواجه شده است، بسیار مفید است.
جمع‌بندی
در این مقاله ابزار رایگان و کاربردی Atop را بررسی کردیم تا با استفاده از آن بتوانید عملیات مانیتورینگ سرورهای لینوکسی را آسان‌تر انجام دهید. اگر هنوز سوالی دارید، یا تجربه‌ای از کار با Atop دارید که برای استفاده سایر دوستان ایران سروری مفید است، خوشحال می‌شویم آن را مطرح کنید. در ضمن اگر فکر می‌کنید این مقاله باعث کمک و رفع مشکلات دوستانتان می‌شود، حتماً آن را به اشتراک بگذارید.
